Last Updated on November 15, 2023
Context
|
Voorstel voor een richtlijn inzake grensoverschrijdende activiteiten verenigingen (ECBA) |
Voorstel gepubliceerd op 6 september 2023 |
De Europese Commissie heeft op 6 september 2023 een voorstel voor een richtlijn omtrent grensoverschrijdende activiteiten van verenigingen (ECBA) gepresenteerd.
De richtlijn heeft als doel om de administratieve en juridische belemmeringen voor verenigingen zonder winstoogmerk die in meerdere lidstaten actief zijn, weg te nemen. Momenteel krijgen zij namelijk geen uniforme erkenning van hun rechtspersoonlijkheid en moeten zij zich vaak voor een tweede keer registreren of een nieuwe juridische entiteit in een lidstaat oprichten. Dit leidt tot administratieve en additionele nalevingskosten, onzekerheden omtrent toepasselijke verplichtingen en een ontmoediging tot het verlenen en verder ontwikkelingen van diensten met een maatschappelijke impact.
Verenigingen zonder winstoogmerk vertegenwoordigen de belangrijkste rechtsvorm van non-profitorganisaties in de Europese Unie en geschat wordt dat er 3,8 miljoen verenigingen zonder winstoogmerk in de EU-lidstaten zijn. Echter, zijn deze entiteiten en hun gelinkte activiteiten op verschillende wijzen gereguleerd door specifieke wetgeving in 27 lidstaten. Dit leidt tot rechtsonzekerheid omdat de regels inzake oprichting, lidmaatschap en bestuur verschillende vereisten omvatten.
Afhankelijk van de lidstaat:
- Varieert het aantal natuurlijke of rechtspersonen waaruit een vereniging zonder winstoogmerk moet bestaan.
- Gelden verschillende vereisten om lid te worden of een uitvoerende rol te vervullen die betrekking hebben op bijvoorbeeld nationaliteit of rechtmatig verblijf.
- Varieert de regelgeving mbt het verkrijgen van een rechtspersoonlijkheid (bij oprichting, registratie of erkenning door nationale bevoegde instanties).
- Varieert btw-regelgeving.
- Varieert de mogelijkheid om economische activiteiten uit te oefenen.
- Varieert de erkenning van verenigingen uit andere lidstaten die grensoverschrijdende activiteiten willen ontplooien.
- Varieert de regelgeving mbt het verkrijgen van financiële middelen – kredieten, garanties, leningen.
Bovendien, wordt de vrije stroom van kapitaal tussen verenigingen die actief zijn in meerdere lidstaten belemmert doordat er geen naadloze erkenning is van non-profitorganisaties tussen lidstaten.
Statuut van rechtsvorm: Concreet beoogt het voorstel om een nieuwe aanvullende rechtsvorm – genaamd een ‘Europese grensoverschrijdende vereniging (ECBA) – te introduceren in het rechtsstelsel van de lidstaten. De lidstaten staan er voor in dat een ECBA een op lidmaatschap gebaseerde juridische entiteit op nationaal niveau is (artikel 3(1) – “Elke lidstaat voert in zijn rechtsstelsel de rechtsvorm van Europese grensoverschrijdende vereniging (ECBA) in. […]”). Het is niet de bedoeling om een Europees statuut voor verenigingen in te voeren, maar daarentegen een nieuwe nationale rechtsvorm te creëren die de grensoverschrijdende activiteiten van verenigingen zonder winstoogmerk en hun mobiliteit vergemakkelijkt en de nationale tradities in acht neemt (artikel 3; artikel 4; artikel 15)
Erkenning doorheen lidstaten: Door de introductie van een ECBA wordt automatisch de rechtspersoonlijkheid en de handhavingsbevoegdheid van verenigingen zonder winstoogmerk in alle lidstaten erkend (artikel 5). De bevoegde instanties voor de registratie van een ECBA wordt beschouwd als een nationale aangelegenheid (artikel 27). De Commissie zal een lijst publiceren van de aangeduide bevoegde instanties (artikel 27). Naast dat deze aangeduide bevoegde instanties aan een rechterlijke toetsing kunnen worden onderworpen overeenkomstig artikel 47 van het Handvest van de grondrechten van de Unie (artikel 11), bevat het voorstel geen verdere specificaties. Deze instanties worden verantwoordelijk gesteld om informatie tussen verschillende lidstaten omtrent een ECBA te voorzien en te actualiseren via het Informatiesysteem Interne Markt (IMI) (artikel 28).
Oprichting en registratie: ECBA zorgt ervoor dat een vereniging zonder winstoogmerk zich slechts éénmalig dient te registreren (artikel 12). Daarnaast bevat het voorstel voorschriften voor het aanvragen van een registratie (artikel 18) zoals contactgegevens en de registratieprocedure (artikel 19). Lidstaten zullen een register dienen op te zetten voor de registratie van ECBA’s (artikel 20), en het voorzien in de afgifte van een ECBA-certificaat (artikel 21) met de aangeduide bevoegde instantie.
Mobiliteit van statutaire zetel: het voorstel impliceert dat een ECBA het rechts heeft haar statutaire zetel te verplaatsen naar een andere lidstaat zonder ontbonden te worden of een nieuwe rechtspersoon op te richten (artikel 22) en legt een verplaatsingsprocedure voor (artikel 23).
Ten slotte, wordt met deze richtlijn niet beoogd bepaalde rechtsgebieden te regelen die relevant zijn voor ECBA’s op de interne markt, met name belastingen, arbeidsrecht, mededinging, intellectuele eigendom, bestrijding van witwassen en insolventie.
- Een notariaat adviseert hun cliënteel welke rechtsvorm ze het best kunnen aannemen. Een notaris is daarom geacht deze nieuwe rechtsvorm te kennen voor verenigingen zonder winstoogmerk.
- De aard van de rechtsvorm zal Europees worden vastgelegd, het kan dus nuttig zijn om hier input over te leveren aan te beleidsmakers.
- Het aanduiden van de bevoegde instantie mbt registratie is een nationale aangelegenheid, de KNB geadviseerd om op nationaal niveau de rol van de notaris te benadrukken.
Het is een richtlijn, dus na akkoord volgt nog een nationale omzetting. Echter, gezien de EU-verkiezingen er aankomen in juni 2024, bestaat er een reële kans dat dit voorstel pas zal worden afgerond door de volgende legislatuur, in 2025.
Europees Parlement
Raad van de EU
Nederlandse Positie:
De Nederlandse positie werd op 26 oktober 2023 gedeeld in de vorm van een BNC-fiche. Het kabinet uit zich positief en steunt de doelstelling van het voorstel, maar is van mening dat impact assessment onvoldoende is onderbouwd. Nederland zal tijdens de onderhandelingen inzetten op verduidelijking van de omvang van het probleem.
- Het voorstel is erg gedetailleerd. Het kabinet geeft de voorkeur aan om deze nieuwe rechtsvorm op hoofdlijnen te regelen en de nadere invulling, zoals oprichtingsprocedure, bij de lidstaten te laten. Op die manier kan de ECBA beter worden aangesloten bij het recht van de verschillende lidstaten.
- Het kabinet geeft aan dat de rol van het notariaat onduidelijk is bij de oprichting van een ECBA. Nederland zal inzetten op de verduidelijking van de rol van het notariaat, met als uitgangspunt dat notariële tussenkomst wenselijk is teneinde de goede aansluiting op het Nederlandse rechtspersonenrecht te waarborgen.
- De verplichte instelling van een bevoegde autoriteit met zeer uiteenlopend takenpakket wordt in vraag gesteld.
- Takenpakket omvat; het beoordelen van aanvragen tot registratie, communicatie met andere bevoegde autoriteiten, uitgifte van certificaten, het beoordelen van verzoeken tot omzetting naar het recht van een andere lidstaat, het doorhalen van een registratie en besluiten tot onvrijwillige ontbinding.
- Niet duidelijk of al deze taken door één bevoegde autoriteit moeten worden uitgevoerd of dat meer bevoegde autoriteiten mogen worden aangewezen. In Nederland worden taken deels bij een notariaat, deels de Kamer van Koophandel en deels bij de rechter uitgevoerd.
- Het kabinet zal inzetten op de vraag of lidstaten meer dan één bevoegde autoriteit mogen instellen. Als die mogelijkheid niet is voorzien, zal de aandacht gelegd worden op de nadelen van één overkoepelende bevoegde autoriteit en inzetten op de mogelijkheid dat meerdere autoriteiten de verschillende taken op zich kunnen nemen.
Europese Commissie
Tot 1 november 2023 liep er een feedback periode over het voorstel bij de Europese Commissie.
ntb