1.2 Nieuwe technologieën

Links(s): Artificial Intelligence Act (2021), Witboek Kunstmatige Intelligentie (2020); Skills Agenda (2020); Digital Education Plan (2018);

Context

Op 21 april 2021 heeft de Europese Commissie het voorstel voor de Wet Kunstmatige Intelligentie (AI Act – Artificial Intelligence Act) gepresenteerd. De AI Act beoogt het eerste rechtskader voor kunstmatige intelligentie op te zetten, innovatie te bevorderen en de maatschappelijke voordelen van AI te maximaliseren. Tegelijkertijd moet het rechtskader de veiligheid van de EU-burgers te waarborgen door de betrouwbaarheid van AI-systemen te garanderen.

In het voorstel richt de Commissie zich op een aantal essentiële onderdelen:

• Duidelijke voorschriften gericht op risicovolle AI-systemen, maar tegelijkertijd niet te belastend zijn voor systemen die met minder risico gepaard gaan. Zo stelt de Commissie strikte regels voor om de EU-burgers te beschermen tegen oneerlijke handelspraktijken, misbruik van persoonsgegevens en schending van privacy. Voor risicovolle sectoren, zoals zorg, politie en vervoer, zouden AI-systemen transparant en traceerbaar moeten zijn en door mensen moeten worden gecontroleerd. Autoriteiten moeten de door algoritmes gebruikte data kunnen controleren en certificeren, bijvoorbeeld omtrent vooroordelen die tot schending van de grondrechten of discriminatie kunnen zorgen. Voor minder risicovolle AI-toepassingen overweegt de Commissie de invoering van vrijwillige certificaten als hogere normen worden aangehouden.
• Het bouwen van een ecosysteem van AI-excellentie aan de hand van: (i) nauwere samenwerking met lidstaten, (ii) concentreren van de inspanningen van de onderzoeks- en innovatiegemeenschap, (iii) de ontwikkeling van digitale vaardigheden, (iv) zich te focussen op het MKB, (v) partnerschappen met private sectoren te ontwikkelen, (vi) het promoten van aanname van AI door de publieke sector, en (vii) de toegang tot data en computer-infrastructuur te verzekeren.

Stand van zaken

Terwijl de Raad van de EU al op 6 december 2022 haar positie bepaalde (algemene oriëntatie), gaan de onderhandelingen binnen het Europees Parlement nog altijd verder. Op 11 mei 2023 namen de leidende Parlementaire commissies voor interne markt en consumentenbescherming (IMCO) en burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken (LIBE) hun finale verslag aan. Op 14 juni 2023 heeft het Europees Parlement in plenaire zitting officieel haar verslag aangenomen.Voor meer informatie over de belangrijkste punten van het Parlement en reacties van stakeholders, zie hier.

De interinstitutionele onderhandelingen (trilogen) met de Raad van de EU en de Commissie kunnen nu van start gaan.

Link(s): Green Digital Charter (2009)

Context

Het Green Digital Charter (2009) werd gelanceerd om steden aan te moedigen de CO₂-voetafdruk van hun ICT te verminderen evenals ICT-oplossingen in te zetten om de energie-efficiëntie op gebieden als gebouwen, vervoer en energie te verbeteren. Inmiddels hebben ruim 53 steden (o.a. Amsterdam, Eindhoven, Den Haag en Utrecht), uit 21 landen, zich aangesloten bij het Groene Digitale Handvest, om zich te verbinden:

• Samen te werken met de ondertekenaars van het Groene Digitale Handvest op het gebied van ICT en energie-efficiëntie;
• Binnen 5 jaar na de ondertekening 5 grootschalige pilots per stad uit te voeren;
• De directe CO2-voetafdruk van ICT per stad binnen 10 jaar met 30% te verminderen.

Link(s): EU-Funded Projects in Blockchain Technology (2019), European Blockchain Regulatory Sandbox (2023)

Context

Op 14 februari 2023 lanceerde de Europese Commissie een regelgevende ‘sandbox’ voor zogenoemde Distributed Ledger Technologies (DLT) waaronder Blockchain. DLT kan niet alleen nuttig zijn voor financiële diensten maar ook voor de ondersteuning van overheidsinstanties in het bestrijden van fraude, bijvoorbeeld voor de detectie van namaak producten en diplomafraude. De sandbox voorziet een veilige en gecontroleerde omgeving waar bedrijven hun DLT- producten -en diensten kunnen testen terwijl men in contact treedt met regelgevers. Het initiatief is toegankelijk voor DLT-projecten die voorbij de conceptfase zijn of die zich in een vroeg operationeel stadium bevinden, zowel vanuit bedrijven uit alle sectoren als overheidsinstanties. Bovendien is de sandbox bedoeld om de rechtszekerheid van de technologie te verbeteren, onder meer door het verlenen van juridisch advies en het delen van best practices in een vertrouwelijke omgeving.

Het initiatief wordt gesponsord door het programma Digitaal Europa, het Europees financieringsprogramma ter ondersteuning van nieuwe digitale technologieën voor bedrijven, burgers en overheden in de EU. Tussen 2023-2026 zal het jaarlijks twintig blockchain projecten ondersteunen.

Achtergrond

De afgelopen jaren is de Europese Commissie actief geweest bij het opzetten van Proof of Concepts, Pilot Projects en EU-initiatieven om wettelijke, regelgevende, beleidsmatige, onderzoeks- en financieringsbehoeften met betrekking tot blockchain en Distributed Ledger Technologies (DLT) te onderzoeken, testen en begrijpen. Interoperabele blockchains zijn noodzakelijk voor de wereldwijde inzet van het concept.

Blockchain kan namelijk gezien worden als een vorm van databeheer in de vorm van een lijst/grootboek, waarbij iedereen die meedoet ter wereld een exacte kopie krijgt en kan zien wat erin staat. Iedereen met deze lijst kan vervolgens wijzigingen aanbrengen die eigenlijk gezien moeten worden als toevoegingen/veranderingen. Wanneer zo’n wijziging wordt gedaan, wordt zo’n aanpassing direct overgenomen op alle andere kopietjes van de lijst. Het resultaat is dan dat iedereen altijd naar dezelfde lijst met gegevens kijkt, overal ter wereld, op elk moment.