3.2 Digitale dienstverlening en techplatformen

Link(s): Digital Services Act (2020), Verordening Digital Services Act (2022)

Context

De Wet digitale diensten (Digital Services Act – DSA), die in 2020 werd voorgesteld door de Europese Commissie, is inmiddels in werking getreden. De Wet focust zich voornamelijk op de verbetering van de mechanismen voor het verwijderen van illegale inhoud en de bescherming van de grondrechten van gebruikers van platforms, zoals de vrijheid van meningsuiting. Alle onlinetussenpersonen die hun diensten op de interne markt aanbieden, ongeacht of ze in de EU of daarbuiten gevestigd zijn, moeten aan de nieuwe regels voldoen. Zo stelt de DSA verantwoordelijkheden van gebruikers, platforms en overheden, evenals regens voor onder andere tussenhandelsdiensten, vast.

Stand van zaken

Op 18 april lanceerde de Europese Commissie officieel het Europees Centrum voor algoritmische transparantie (ECAT) in Sevilla, Spanje. Het voorziet de Europese Commissie van interne technische en wetenschappelijke expertise. Dit is nodig om na te gaan of grote online platforms en zoekmachines voldoen aan bepaalde vereisten inzake risicobeheer en beperking en transparantie met betrekking tot hun algoritmische systemen. Een interdisciplinair team van gegevenswetenschappers, AI-deskundigen, sociale wetenschappers en juridische deskundigen zal de werking van algoritmen te beoordelen en beste praktijken voor te stellen om de gevolgen ervan te beperken.

Link(s): Voorstel Digital Markets Act (2020), Verordening Digital Market Act (2022)

Context

De Wet digitale markten (Digital Markets Act – DMA), die in 2020 werd voorgesteld door de Europese Commissie, is inmiddels in werking getreden. De Wet Digitale Markten heeft duidelijke regels vastgelegd voor grote onlineplatforms die als poortwachters fungeren voor een groot aantal gebruikers. Poortwachters worden gedefinieerd als platforms die in de afgelopen drie jaar een jaaromzet van ten minste €7,5 miljard in de EU hebben gerealiseerd, of een beurswaarde van ten minste €75 miljard hebben en ten minste 45 miljoen maandelijks actieve eindgebruikers en ten minste 10.000 professionele gebruikers tellen die in de EU zijn gevestigd. Het platform moet daarnaast zeggenschap hebben over een of meer kernplatformdiensten in ten minste drie lidstaten, zoals marktplaatsen, appstores, zoekmachines, sociale netwerken, clouddiensten, advertentiediensten, spraakassistenten en webbrowsers. Poortwachters moeten de rechten van gebruikers waarborgen en voldoen aan verschillende verplichtingen omtrent software, de standaardinstellingen, interoperabiliteit en marketing- of advertentie­prestatiegegevens. De grote onlineplatforms kunnen rekenen op sancties indien zij zich niet aan de DMA houden. De Commissie is als enige bevoegd voor de handhaving van de verordening om een hoog niveau van harmonisatie op de interne markt te waarborgen.

Stand van zaken

Op 25 april kondigde Eurocommissaris voor de interne markt Thierry Breton de eerste aanwijzingsbesluiten. Hierbij werden 17 zeer grote onlineplatforms (VLOP’s) en twee zeer grote online zoekmachines (VLOSE’s) met meer dan 45 miljoen maandelijkse actieve gebruikers in de EU aangeduid. Zij zullen onder andere verplicht toegang tot hun interne werking moeten verlenen aan onderzoekers en zullen hun gebruikte algoritmes geïnspecteerd worden door deskundigen van de Europese Commissie.

Link(s): Guidelines for the implementation of the Single Digital Gateway Regulation (2019); Single Digital Gateway (2018)

Context

Vanaf 12 december 2020, exact twee jaar nadat de verordening van kracht werd, is de Single Digital Gateway gelanceerd worden onder de naam ‘Your Europe’. De Single Digital Gateway maakt het voor burgers en ondernemers makkelijker maken om actief te worden over de grens, omdat ze hiermee informatie van buitenlandse overheden over wonen, werken, studeren en ondernemen in andere lidstaten makkelijker kunnen vinden.
Eén digitale toegangspoort zorgt voor de integratie van verschillende netwerken en diensten die op nationaal en EU-niveau werden opgezet om burgers en bedrijven te ondersteunen bij hun grensoverschrijdende activiteiten. Via dit portaal kunnen burgers en ondernemers op een eenvoudige manier toegang krijgen tot alle informatie per lidstaat over wetgeving, administratieve procedures en probleemoplossende diensten.

Lidstaten hebben twee tot vijf jaar de tijd om de implementatie voor te bereiden en te zorgen dat nationale informatie over rechten en plichten volledig is gedekt via portals op nationaal en EU niveau. Voor lokale overheden geldt een termijn van vier jaar. Vijf jaar na de inwerkingtreding zijn alle relevante procedures voor EU-burgers en bedrijven toegankelijk en voorzien van vertaalde toelichtingen. In die vijf jaar moeten de lidstaten daarvoor ook een uitwisseling op gang brengen waarin bewijsstukken onderling worden uitgewisseld: als een burger of bedrijf een aanvraag indient bij een overheidsorganisatie moet de laatste de relevante gegevens bij de lidstaat opvragen waar de aanvrager vandaan komt. Tevens dienen lidstaten bepaalde procedures voor burgers en bedrijven volledig online én in een andere EU-taal beschikbaar te stellen. Daarbij krijgen burgers en bedrijven voor deze diensten het recht om slechts eenmalig gegevens aan te leveren bij een Europese overheidsdienst, volgens het ‘Once-Only’-principe. Om de lidstaten te ondersteunen bij de implementatie publiceerde de Europese Commissie eind 2019 richtsnoeren.

Onder de digitale overheidsdiensten vallen:

• Het aanvragen van een geboortecertificaat;
• Het aanvragen van studiefinanciering of studiebeurs;
• Het registreren voor sociale zekerheidsuitkeringen;
• Het doen van een verzoek tot diploma-erkenning;
• Het laten registreren van een adreswijziging;
• Het aanvragen van een nieuw paspoort of nieuwe identiteitskaart;
• Het registreren van een motorvoertuig;
• Het beroep doen op pensioenuitkeringen van publieke en semipublieke instellingen;
• Het doen van een algemene registratie van bedrijfsactiviteit (niet de oprichting en totstandkoming van een bedrijf);
• Het registreren als werknemer of werkgevers voor sociale verzekeringen;
• Het berichtgeven over het beëindigen van de arbeidsovereenkomst door een werkgever aan de sociale instanties in het kader van de sociale zekerheidspremies;
• Het afdragen van de sociale premies en bijdragen door werkgevers.

Link: The European Health Data Space (EHDS) (2022)

Context

In mei 2022 presenteerde de Europese Commissie het voorstel inzake een Europees kader voor gezondheidsgegevens (European Health Data Space – EHDS). Het voorstel heeft als doel een systeem voor de uitwisseling van en toegang tot gezondheidsgegevens tot stand te brengen dat wordt beheerst door gemeenschappelijke regels, procedures en technische normen om ervoor te zorgen dat gezondheidsgegevens binnen en tussen de lidstaten toegankelijk zijn, volledig in overeenstemming met de algemene verordening gegevensbescherming (GDPR) en de bevoegdheden van de lidstaten.

Stand van Zaken

Zowel het Europees Parlement als de Raad van de EU bespreken momenteel hun standpunten alvorens interinstitutionele onderhandelingen van start kunnen gaan.