3.4 innovatie en infrastructuur

Link(s):Richtlijn de veerkracht van kritieke entiteiten (2022); Voorstel herziening Richtlijn inzake kritieke infrastructuur (2020); Richtlijn inzake kritieke infrastructuur (2008); 

Context

Op 28 juni 2022 bereikten de EU-instellingen een akkoord inzake de herziene richtlijn veerkracht van kritieke entiteiten (European critical infrastructures – ECI). In 2020 stelde de Europese Commissie de herziening van de richtlijn uit 2008 voor wegens de ontwikkelingen van het beveiligingslandschap in de EU. De herziene richtlijn is van toepassing op elf nieuwe sectoren:  energie, transport, bankenwereld, financiële markteninfrastructuur, gezondheid, drinkwater, afvalswater, digitale infrastructuur, overheden, ruimte en levensmiddelen. Lidstaten worden verplicht nationale strategieën aan te nemen om de veerkracht van kritieke entiteiten te garanderen en zij zullen daarnaast regelmatig risicobeoordelingen uitvoeren. De Europese Commissie zal een ondersteunende rol spelen door de ontwikkeling van overzichten van grensoverschrijdende risico’s, best practices, methodologieën, grensoverschrijdende trainingsactiviteiten en oefeningen om de veerkracht van kritieke entiteiten te testen.

Link: Chips Act (2022)

Context

In 2022 presenteerde de Europese Commissie het voorstel voor de Chips Wet (European Chips Act), gericht op het stimuleren van het concurrentievermogen van de Europese microchipsector door middel van investeringen en de opbouw van productie- en ontwerpcapaciteiten. Het initiatief is gebouwd rond drie pijlers: Chips for Europe, voorzieningszekerheid en toezicht en crisis. Daarnaast wordt er een nieuw orgaan opgericht, de European Semiconductor Board.

Stand van zaken

Op 18 april 2023 hebben het Europees Parlement, de Europese Commissie en de Raad van de EU een voorlopig politiek akkoord bereikt. De voorlopige tekst dient nu formeel bekrachtigd te worden door het Europees Parlement en de Raad, waarna het wetgevingsproces officieel is afgerond.

Uitkomst

De EU heeft besloten om het “Chips for Europe-initiatief” op te zetten ter ondersteuning van een grootschalige technologische capaciteitsopbouw en om investeringen in de sector aan te trekken. Zo moet het wereldwijde marktaandeel van de chips productie in de EU tegen 2030 verdubbeld worden naar 20%. Het akkoord breidt het toepassingsgebied van zogenaamde first-of-a-kind-faciliteiten uit tot apparatuurfabrikanten nodig voor de productie van halfgeleiders. Zij stellen de bevoorradingszekerheid veilig en kunen in aanmerking komen voor versnelde vergunningsprocedures. Bovendien kunnen innovatieve chipontwerpcentra’s een Europees excellentielabel krijgen waarmee zij toegang kunnen krijgen tot extra steunmaatregelen. Daarnaast worden intellectuele eigendomsrechten en internationale samenwerking beschouwt als belangrijke elementen in de creatie van een halfgeleiders ecosysteem.

Link(s): Connectiviteitspakket (2023), Voorstel Gigabit Infrastructure Act (2023),  Aanbeveling Gigabit Infrastructure (2023)

Context

Op 23 februari 2023 lanceerde de Europese Commissie het Connectiviteitspakket (Connectivity Package) met initiatieven om de uitrol van netwerken met hoge capaciteit in Europese Unie te stimuleren. Het pakket bestaat onder andere uit de verordening gigabitinfrastructuur (Gigabit Infrastructure Act), die de aanleg van glasvezel en 5G op nationaal niveau dient te versnellen, en de richtlijn gigabit, die telecomaanbieders die glasvezel en nieuwe kabelgoten aanleggen de nodige stimulansen moet bieden. De Gigabit Infrastructure Act moet de huidige richtlijn kostenreductie breedband herzien. De richtlijn werd in 2014 vastgesteld om de kosten en bureaucratie voor de uitrol van digitale hogesnelheidsinfrastructuur te verminderen, maar werd grotendeels genegeerd of verkeerd geïnterpreteerd door de lidstaten. Om die reden is de Commissie nu overgestapt op een verordening die niet in nationaal recht hoeft te worden omgezet. De herziening is nog dringender geworden door de noodzaak om de groeiende vraag naar bandbreedte bij te houden. De datum van de publicatie van het initiatief is vooralsnog niet bekend.

Link(s): Horizon 2020 ; Horizon Europe (2020); Horizon Europe 2021-2027

Context

Het Horizon Europe  programma (2020-2027) is het belangrijkste financieringsprogramma van de EU voor onderzoek en innovatie met een budget van €95,5 miljard. Het financieringsprogramma zet zich in tegen de klimaatverandering, helpt de VN-doelen voor duurzame ontwikkeling te bereiken en stimuleert het concurrentievermogen en de groei van de EU. Het programma vergemakkelijkt samenwerking en versterkt de impact van onderzoek en innovatie bij het ontwikkelen, ondersteunen en uitvoeren van EU-beleid en het aanpakken van mondiale uitdagingen. Het ondersteunt het creëren en beter verspreiden van excellente kennis en technologieën, evenals nieuwe banen door gebruik te maken van de talentpool van de EU. Daarnaast stimuleert het programma de economische groei, bevordert het concurrentievermogen van de industrie en optimaliseert het effect van investeringen binnen een versterkte Europese onderzoeksruimte.

Achtergrond

Als voorloper op het Horizon Europe Programma, was het Horizon 2020 programma het grootste onderzoeks- en innovatieprogramma van de EU ooit, met bijna €80 miljard euro aan beschikbare middelen over een periode van 7 jaar (2014-2020). Met de steun van de EU-instellingen, koppelde het programma onderzoek en innovatie met de nadruk op excellente wetenschap, industrieel leiderschap en het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen, bedoelt als blauwdruk van de EU voor slimme, duurzame en inclusieve groei en werkgelegenheid.

Link(s): Digital Europe Programme (2020); Programma Digitaal Europa (2020)

Als onderdeel van het nieuwe Meerjarig Financieel Kader (MFK) heeft de Europese Commissie de opzet van het Digital Europe Programme voorgesteld. Het programma is gericht op het opbouwen van de strategische digitale capaciteiten van de EU en op het vergemakkelijken van de brede toepassing van digitale technologieën. De Raad van de EU en het Europees Parlement bereikten in 2020 een akkoord over het nieuwe Digital Europe Programma van 2021 tot 2027 lopen, met een budget van €7,5 miljard.

Voor meer informatie, zie onder 1.3.6